Eryrod Cynffonwyn
Un o’r adar ysglyfaethus mwyaf yn y byd
afodd eryrod cynffonwyn eu dileu’n llwyr yn y DU ar un adeg. Nawr, ar ôl degawdau o ailgyflwyno a monitro ac amddiffyn gofalus, maen nhw yma unwaith eto. Gyda’n help ni, gallan nhw barhau i ffynnu.
Mawr a beiddgar
Gydag adenydd hyd at 2.5m, yr eryr cynffonwyn yw’r pedwerydd eryr mwyaf yn y byd. Mae’r ysglyfaethwyr hyn yn chwarae rhan hollbwysig yn ein hecosystem: fel sborionwyr, maen nhw’n helpu i lanhau gwastraff, ac fel helwyr, maen nhw’n helpu i gael gwared ar anifeiliaid gwan a sâl.
Maen nhw hefyd yn enwog am eu harferion deniadol ac yn hwb i’r diwydiant twristiaeth. Mae miloedd o bobl sy’n hoffi bywyd gwyllt yn heidio i lefydd fel Ynys Mull yn yr Alban, lle mae economi’r ynys wedi elwa o hyd at £8 miliwn y flwyddyn.
Pan oedden nhw’n gyffredin, roedden nhw’n cael eu hela’n aml gan giperiaid, bugeiliaid a pherchnogion pysgodfeydd, ac roedden nhw’n darged ar gyfer casglwyr wyau a chrwyn. Yn 1918, cafodd eryr cynffonwyn – y tybiwyd i fod yr olaf o’i fath – ei saethu a’i ladd yn Shetland, gan ddod yn symbol o ddifodiant.
Brwydro’n galed i adfer
Ar ôl dechrau’n araf, bu rhaglen ailgyflwyno yn ynys Rum ar arfordir gorllewinol yr Alban yn llwyddiannus yn y 70au a’r 80au. Yn 1985, llwyddodd eryr cynffonwyn o’r enw Blondie i fagu cyw ar ynys Mull gerllaw – y cyntaf yn y DU ers dros 70 mlynedd. Oherwydd hyn a llwyddiannau eraill, amcangyfrifir bod gennym bellach 150 o barau magu yn y DU.
Maen nhw wedi cael eu hisraddio i Restr Oren y DU o ran Pryder ynglŷn â’u Cadwraeth, ond nid yw’r peryglon wedi diflannu’n llwyr. Mae angen gwarchod eryrod cynffonwyn a’u tiroedd bridio a bwydo rhag helwyr anghyfreithlon a bygythiadau newydd fel ffliw adar.
Mae wedi cymryd blynyddoedd o waith caled i ddod â’r adar gwych hyn yn ôl i’n hynysoedd gwyllt, ac mae eu llwyddiant wedi bod yn anhygoel. Ond mae angen gwneud mwy o waith i gadw’r adar beiddgar hyn yn ddiogel yn yr awyr.
Eryrod cynffonwyn mewn rhifau
~150
parau bridio yn y DU
~550g
mewntryd bwyd dyddiol wrth fagu plant ifanc
2.5m
uchafswm hyd adenydd aderyn sy’n oedolyn
Eisiau mwy?
Dewch i wybod mwy am ble mae eryrod cynffonwyn yn byw, y bygythiadau maen nhw’n eu hwynebu, a darllen straeon o obaith sy’n dangos ein bod yn gallu diogelu byd natur os ydyn ni’n gweithredu.
Sut byddwch chi’n Mynd yn Wyllt Unwaith yr Wythnos?
Mae ein bywyd gwyllt yn anhygoel - ond mae mewn perygl. Mae WWF, yr RSPB a’r Ymddiriedolaeth Genedlaethol yn gweithio gyda’i gilydd i ddod â byd natur yn ôl o ymyl y dibyn. Mae angen pawb arnom. Dysgwch sut gallwch chi fynd yn wyllt unwaith yr wythnos, a gyda’n gilydd gallwn ni achub ein hynysoedd gwyllt.
