Atebion
Mae atebion ysbrydoledig yn cynnig gobaith
Am bob perygl sy’n bygwth ein byd naturiol, mae yna ateb, ac mae’r frwydr eisoes wedi dechrau gwarchod ac adfer ein ynysoedd gwyllt. Cewch eich ysbrydoli gan y straeon hyn o obaith ac ymuno â ni wrth i ni i gyd chwarae ein rhan i greu dyfodol gwell.
Coetir
Creating new woodland in Lisnabreeny, Northern Ireland
Mae gan yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol weledigaeth uchelgeisiol i helpu i fynd i’r afael â newid yn yr hinsawdd: plannu 20 miliwn o goed erbyn 2030. Fel rhan o’r prosiect hwn, plannodd yr elusen 5,500 o goed yn Lisnabreeny, ar gyrion Belfast, i helpu i gynyddu coetiroedd Gogledd Iwerddon.
Mae’r coetir newydd, sy’n cael ei ariannu gan yr Adran Amaethyddiaeth, yr Amgylchedd a Materion Gwledig, yn cynnwys tri hectar, sef tua phum cae pêl-droed a hanner. Defnyddiwyd cynllunio gofalus i ddewis y rhywogaethau coed cywir ar gyfer y lle iawn, gyda’r tîm yn plannu cymysgedd o goed llydanddail brodorol gan gynnwys derw, cyll, bedw, pinwydden yr Alban, coed gwern a chonwydd cyffredin yn ogystal â chylch o flodau gyda choed ceirios gwyllt sy’n llawn paill.
Mae cyflwyno’r ardal fawr hon o goed amrywiol nid yn unig yn cloi carbon, ond mae hefyd yn darparu cynefinoedd bywyd gwyllt – y gobaith yw denu mwy o adar coetir fel y llinos, y dryw a’r fronfraith – ac mae’n cynnig lle hyfryd i bobl ei fwynhau am genedlaethau i ddod.
“Mae’r wyddoniaeth yn dweud wrthym mai plannu coed yw un o’r ffyrdd gorau o amsugno carbon. Rydyn ni’n gwybod ei fod yn gweithio a does dim amser i’w golli”
John Deakin, Pennaeth Coed a Choetiroedd yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol
Glaswelltir
Gwarchod rhywogaethau a ffermio sy’n ystyriol o fyd natur yn Ynysoedd y Gorllewin, yr Alban
Mae Machair yn laswelltir arfordirol prin sy’n enwog am flodau gwyllt yn ystod misoedd yr haf. Mae’n ffurfio ar briddoedd tywod cregyn sy’n llawn calsiwm, ac mae’n cael ei gynnal gan ffermio crofft traddodiadol, effaith isel; mae 80% o machair y byd i’w gael yn yr Alban, gyda’r gweddill ar lannau gorllewinol Iwerddon.
Mae peth o’r machair gorau yn yr Alban ar ynys Tiree, lle mae’n gartref i lu o adar hirgoes a rhydyddion sy’n bridio, gan gynnwys y cacwn melyn mawr prin. Yma, mae cadwraeth y wenynen hon sydd dan fygythiad yn ymdrech gymunedol. Drwy blannu rhwydwaith o flodau sy’n gyfeillgar i wenyn yn ogystal â monitro gofalus rhwng 2014 a 2018, roedd tîm o wirfoddolwyr ar yr ynysoedd, gyda chefnogaeth staff yr RSPB, wedi helpu i gynyddu niferoedd o 20 i 370 mewn dim ond pedair blynedd – enghraifft anhygoel o bŵer pobl ar waith!
Mae’r RSPB yn rheoli nifer o warchodfeydd machair ar draws Ynysoedd Gorllewinol yr Alban, gan weithio gyda chymunedau i gefnogi eu dulliau crofftio traddodiadol dwysedd isel. Mae hyn yn cynnwys darparu gorchudd cynnar ar ardaloedd bridio addas ar gyfer adar hirgoes ac adar tir fferm. Mae Machair yn cefnogi amrywiaeth anhygoel o fywyd gwyllt, a dyna pam ei bod mor bwysig ein bod yn cadw’r hyn sydd ar ôl.
Gweithiodd pobl Tiree gyda’i gilydd i achub gwenyn o ddifodiant lleol. Peidiwch byth â meddwl na allwch chi wneud gwahaniaeth
Dŵr croyw
Rheoli llifogydd yn naturiol yn Norfolk a Chaerlŷr, Lloegr
Mae llifogydd yn achosi trallod a difrod aruthrol yn y DU, ond mae byd natur yn cynnig gobaith. Mae WWF-UK, ynghyd â phartneriaid Aviva, Ymddiriedolaeth Afonydd Norfolk ac Ymddiriedolaeth Afonydd Trent, yn gweithio gyda chymunedau lleol a thirfeddianwyr i leihau llifogydd ar hyd Afon Soar yng Nghaerlŷr, yn ogystal â phedair dalgylch afon yn East Anglia drwy reoli llifogydd yn naturiol.
Gall atebion sy’n seiliedig ar natur, fel plannu blodau gwyllt a glaswellt ar hyd glannau afonydd, ailgysylltu gorlifdiroedd ac adfer afonydd, leihau’r risg o lifogydd. Maent yn gweithio drwy arafu llif y dŵr a darparu gofod ar gyfer unrhyw ormodedd a allai orlifo yn ystod glaw trwm.
Yn ogystal ag amddiffyn ein cartrefi rhag llifogydd, mae adfer ein hafonydd hefyd yn darparu dŵr ffres ar gyfer yfed a ffermio, ac mae’n cynnal rhai o rywogaethau mwyaf eiconig ein ynysoedd gwyllt, megis y dorlan a’r afanc. Yn y pen draw, y nod yw creu mwy o afonydd sy’n gallu gwrthsefyll yr hinsawdd, a thrwy hynny, cymunedau mwy cydnerth.
“Mae gan afonydd a gorlifdiroedd, pan gânt eu rheoli’n gywir, rôl bwysig i’w chwarae o ran diogelu ein cymunedau a’n busnesau rhag effeithiau newid yn yr hinsawdd”
Ruth Needham, ecolegydd dŵr yn Ymddiriedolaeth Afonydd Trent
Cefnforoedd
Adfer morwellt yn Sir Benfro, Cymru
Mae llawer o fanteision i adfer morwellt: mae’n helpu i wella ansawdd dŵr drwy gael gwared ar ormod o ddeunydd organig a nitrogen, mae’n cefnogi pysgodfeydd ac mae’n fanteisiol i economïau arfordirol lleol, yn ogystal â helpu i fynd i’r afael â newid yn yr hinsawdd drwy ddal a storio carbon.
Mewn partneriaeth â Sky Ocean Rescue, Prifysgol Abertawe a Project Seagrass, mae WWF-UK yn gweithio i adfer dolydd morwellt yn Sir Benfro, ar hyd arfordir Cymru. Ynghyd â thua 2000 o wirfoddolwyr o 44 o sefydliadau ar wahân, mae’r elusen wedi casglu a phlannu tua 1.2 miliwn o hadau morwellt.
Yn ogystal â bod yr unig blanhigyn blodeuol sy’n gallu byw mewn dŵr môr, mae morwellt yn dal carbon hyd at 35 gwaith yn gyflymach na choedwigoedd glaw trofannol. Yn rhyfeddol, er ei fod yn gorchuddio llai na 0.2% o wely’r môr, mae’n cyfrif am 10% o’r carbon sy’n cael ei storio yn y môr. Mae adfer dolydd morwellt ar hyd ein harfordir hefyd yn dda ar gyfer rheoli erydiad yn ogystal â bod yn hanfodol ar gyfer bioamrywiaeth a bywyd morol – gallant gynnal hyd at 30 gwaith yn fwy o rywogaethau na gwaddod moel, gan gynnwys ein dwy rywogaeth o forfeirch brodorol.
“Mae morwellt yn rhyfeddod cudd, rhywbeth y dylai pawb wybod amdano. Mae’n rhoddwr bywyd rhyfeddol, yn hafan i fywyd gwyllt, yn gwarchod ein harfordir [ac] yn liniarydd hinsawdd anhygoel”
Dr Richard Unsworth, athro ym Mhrifysgol Abertawe
