Llygredd dŵr
Mae llygredd yn ddinistriol i lawer o’n cynefinoedd dŵr croyw
Mae ein hafonydd a’n gwlyptiroedd mewn perygl. Drwy beidio â diogelu ein cynefinoedd dŵr croyw rhag melltith llygredd, rydyn ni’n achosi problemau i’n bywyd gwyllt ac i ni’n hunain. Dŵr croyw yw anadl einioes ein hynysoedd gwyllt; os na fyddwn yn gwneud newidiadau brys, bydd y problemau hyn ond yn gwaethygu.
Difrod dŵr
Pan fyddwn yn meddwl am afon neu lyn dŵr croyw yn y DU, rydyn ni’n aml yn dychmygu dyfroedd oer a chlir a phlanhigion tlws. Efallai fod gweision y neidr yn hofran fel gemwaith uwchben yr wyneb, dŵr yn sblashio wrth i’r dyfrgwn chwarae, neu fflach fywiog glas y dorlan.
Yn anffodus, mae’r realiti’n aml yn wahanol iawn. Mae coctel o garthion o weithfeydd trin dŵr a chemegau o dir fferm yn llygru ein systemau dŵr croyw, gan arwain at glefydau a bacteria. Mae’r llygredd hwn hefyd yn annog algâu i dyfu, sy’n cystadlu’n llwyddiannus yn erbyn planhigion y dŵr, ac yn y pen draw yn mygu pysgod a bywyd arall o dan yr wyneb.
Mae llawer o’n bywyd gwyllt yn dibynnu ar ddŵr croyw, ac mae ei angen arnom i yfed, tyfu ein cnydau ac ar gyfer defnydd hamdden. Ar ben hynny, mae dŵr budr yn beryglus ac yn ddrud i’w lanhau.
Yng Nghymru a Lloegr, mae 60% o rywogaethau dŵr croyw yn dirywio – yn gyflymach nag mewn unrhyw ecosystem arall. Mae angen achubiaeth ar frys ar ein hafonydd.
Glanhau
Heddiw, ni all yr un afon yn Lloegr gael ei ddatgan yn lân, ac mae pob un o wledydd y DU yn dioddef problemau tebyg. Yng Nghymru a Lloegr, mae 60% o rywogaethau dŵr croyw yn dirywio – yn gyflymach nag mewn unrhyw ecosystem arall. Mae angen achubiaeth ar frys ar ein hafonydd.
Drwy warchod y nentydd, yr afonydd a’r cynefinoedd gwlyptir nad ydyn nhw’n cael eu peryglu gan lygredd ac sy’n adfer rhai eraill, gallwn ddiogelu dyfodol ein dŵr croyw. Mae gan bob un ohonom rôl i’w chwarae – o feithrin pyllau bach yn ein gerddi, i ymuno â grŵp adfer afonydd lleol, neu ddweud wrth ein Haelodau Seneddol ein bod am iddyn nhw sefyll dros fywyd gwyllt dŵr croyw a’u cynefinoedd.
Rydym hefyd angen i lywodraethau’r DU ariannu’r gwaith o fonitro ac arolygu ein dalgylchoedd dŵr croyw, gorfodi’r gyfraith i erlyn llygrwyr, a chefnogi ffermwyr i symud o arferion dwys i fabwysiadu dulliau ffermio sy’n fwy ystyriol o natur.
Mae llygredd yn fygythiad mawr ond gyda’n gilydd, gallwn frwydro’n ôl. Er mwyn natur – ac er mwyn ni’n hunain.
Rhywogaethau sydd mewn perygl oherwydd llygredd dŵr
Beth sy’n cael ei wneud?
Mae ateb i bob perygl, ac mae’r frwydr eisoes wedi dechrau i warchod ac adfer ein hynysoedd gwyllt. Cewch eich ysbrydoli gan y straeon hyn o obaith wrth i bob un ohonom chwarae ein rhan.
